Cổng thông tin quan trắc môi trường

Sông Cầu bắt nguồn từ vùng núi Tam Tao (đỉnh cao 1.326m) chảy qua huyện Chợ Đồn (Bắc Kạn) thị xã Bắc Kạn, Chợ Mới, Thái Nguyên, Bắc Ninh, Bắc Giang và điểm cuối cùng của con sông này là Phả lại, Chí Linh, Hải Dương. Tổng chiều dài của sông Cầu là 288km.

Phần thượng lưu sông Cầu chảy theo hướng Bắc Nam, độ cao trung bình đạt tới 300-400m, lòng sông hẹp và rất dốc, nhiều thác ghềnh và có hệ số uốn khúc lớn (>2.0) độ rộng trung bình trong mùa cạn khoảng 50 đến 60m, 80-100m trong mùa lũ, độ dốc khoảng >0,1%. Phần trung lưu từ Chợ Mới, sông Cầu chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam trên một đoạn khá dài sau đó trở lại hướng cũ cho tới Thái Nguyên. Đoạn này địa hình đã thấp xuống đáng kể, lòng sông mở rộng, độ dốc cũng giảm chỉ còn khoảng 0,05%, độ uốn khúc vẫn cao.Hạ lưu sông Cầu được tính từ Thác Huống đến Phả Lại, từ đây hướng chảy chủ đạo là Tây Bắc Đông Nam, địa hình có độ cao trung bình 10 đến 20m, lòng sông rất rộng 70 đến 150m và độ dốc giảm đáng kể 0,01%.

Lưu vực sông Cầu hiện nay đang chịu tác động mạnh mẽ của các hoạt động kinh tế xã hội, nhất là của các khu công nghiệp, sản xuất làng nghề, khu khai thác và chế biến, các tụ điểm dân cư... Sự ra đời và hoạt động của hàng loạt các khu công nghiệp thuộc các tỉnh, thành phố, các hoạt động tiểu thủ công nghiệp trong các làng nghề, các xí nghiệp kinh tế quốc phòng cùng với các hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản, canh tác trên hành lang thoát lũ, chất thải bệnh viện, trường học... đã gây ra nhiều áp lực tác động xấu đến môi trường nói chung và môi trường nước nói riêng của lưu vực sông Cầu.

a. Khu vực thượng nguồn sông Cầu, đoạn sông chảy từ tỉnh Bắc Kạn đến thành Phố Thái Nguyên:

Chất lượng nước của đoạn sông Cầu chảy qua Bắc Kạn đến thành phố Thái Nguyên nằm ở mức tốt và rất tốt trong cả mùa khô và mùa mưa, nước sông sử dụng tốt cho mục đích cấp nước sinh hoạt. Mặc dù, có sự biến động nhẹ giữa các mùa (chất lượng nước mùa mưa tốt hơn mùa khô) nhưng nhìn chung, chất lượng nước đoạn thượng nguồn sông Cầu luôn duy trì ở mức tốt trong cả 3 năm 2016-2018.

Sông Chợ Chu là một sông nhánh trên khu vực thượng nguồn LVS Cầu, do không chịu nhiều tác động bởi hoạt động của con người nên chất lượng cũng luôn duy trì ở mức tốt đến rất tốt trong giai đoạn 2016 - 2018.

b. Đoạn sông Cầu chảy vào thành phố Thái Nguyên

Chất lượng nước của đoạn sông Cầu chảy qua thành phố Thái Nguyên đã bị suy giảm so với khu vực thượng nguồn, do tiếp nhận nước thải từ hoạt động dân sinh và hoạt động sản xuất. Trong giai đoạn 2016 – 2018, kết quả đánh giá trong cả mùa mưa và mùa khô cho thấy, chất lượng nước luôn nằm ở mức trung bình, chỉ có đoạn ngắn, chất lượng nước ở mức kém (đây là khu vực chịu tác động bởi nguồn thải từ Nhà máy giấy Hoàng Văn Thụ và nhà máy gang thép Thái Nguyên).

c. Đoạn sông Cầu chảy qua Bắc Ninh, Bắc Giang

Đoạn sông Cầu chảy qua các khu vực thuộc địa phận tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang do chịu tác động đáng kể bởi các hoạt động công nghiệp, làng nghề, dân sinh nên chất lượng nước chỉ duy trì ở mức trung bình. Năm 2016 (cả mùa khô và mùa mưa) và mùa khô năm 2017, môi trường nước của đoạn sông này chỉ đáp ứng cho mục đích giao thông thủy, tuy nhiên, đến năm 2018, nước sông đã có sự cải thiện hơn 2 năm trước.

Chất lượng nước sông Cà Lồ cũng có sự biến động đáng kể giữa mùa khô và mùa mưa (chất lượng nước mùa mưa tốt hơn mùa khô). Theo dõi diễn biến qua 03 năm 2016 – 2018 cho thấy, chất lượng nước sông Cà Lồ năm 2018 có sự cải thiện hơn so với năm 2016.

d. Sông Công qua tỉnh Thái Nguyên

Cơ bản trong giai đoạn 2016 -2018, chất lượng nước sông Công nằm ở mức tốt và rất tốt. Chỉ đoạn cuối sông Công, phần gần tiếp giáp với dòng chính sông Cầu, chất lượng nước ở mức trung bình. Đây cũng là khu vực chịu tác động mạnh bởi hoạt động khai thác cát.

e. Sông Ngũ Huyện Khê

Chất lượng nước sông Ngũ Huyện Khê hầu hết đều ở mức kém, đặc biệt là vào mùa khô. Đây là một nhánh sông cấp 1 nằm ở khu vực hạ lưu LVS, bị ô nhiễm khá nặng do tiếp nhận nước thải của làng nghề giấy Phong Khê. Vào mùa mưa, chất lượng nước có cải thiện hơn, nhưng nước sông cũng chỉ có thể sử dụng cho mục đích giao thông thủy và hầu như không có sự cải thiện qua các năm.

Trung tâm QTMT miền Bắc